Шылау сөздер (Служебные слова)

Оның түрлері (Виды служебных слов)

Атқару қызметіне байланысты шылаулар 3 топқа бөлінеді:

В зависимости от функции служебные слова делятся на 3 группы:

1. Септеуліктер (Послеслоги, являются аналогами предлогов)
2. Жалғаулықтар (Союзы)
3. Демеуліктер (Частицы)

Септеуліктер (Послеслоги)

Септеуліктер деп объекті мен объектінің не предикаттың арасындағы түрлі грамматикалық қатынастарды білдіру үшін қолданылып, белгілі бір септік жалғауын меңгеріп тұратын көмекші сөздерді айтамыз.

Септеуліктер өздері тіркесетін есімдерге, субстантивтенген өзге де атаушы сөздерге себептік, бағыттық, мақсаттық, көмектік, мезгілдік, қайталау, талғау, үдету, ұқсату сияқты әр қилы грамматикалық мағыналарды жамап тыңғылықтандырып отырады.

Послелоги выражают отношение между предметами и управляют каким-либо падежом именных частей речи. Послелог всегда стоит после управляемого слова и этим отличается от предлогов, которые всегда предшествует словам.

Послелоги сочетаются с существительными, местоимением, причастием и инфинитивом по определенным падежам. Послелоги самостоятельного лексического значения не имеют. Дополнительно усиливают семантико-лексические значения.

Послелоги по своему значению, в основном, соответствуют русским предлогам и многие из них требуют определенных падежей. Они обычно стоят после знаменительных слов, к которым относятся.

Септіктер мен септеуліктер (Падежи и послеслоги)

Мысалдар (Примеры)

• университетке дейін – до университета
• жыл бойына – в течение года
• айтуы бойынша – по его рассказам
• сабақтан соң – после урока
• түстен кейін – после обеда
• сен арқылы – через тебя
• шаруашылық туралы – о хозяйстве
• сен үшін – ради тебя
• оқу үшін – для учебы
• былтырдан бері – с прошлого года

Жалғаулықтар (Союзы)

Жалғаулықтар — сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді байланыстырады.

Союзы служат для связи слов, словосочетаний, частей сложного предложения, а также предложений друг с другом.

Жалғаулықтар түрлері (Виды окончаний)

Мысалдар (Примеры)

• Демалыс күндері – сенбі және жексенбі. – Выходные дни – суббота и воскресенье.
• Ол қатал, әйткенмен әдiл адам. – Он строгий, однако справедливый человек.
• Не мен барамын, не сен бар. – Или я пойду, или ты иди.
• Ол таңертең телефон соқпайды, себебі уақыты болмайды. – Он не позвонит утром, потому что у него не будет времени.
• Жаңбыр көп жауды, сондықтан егін жақсы шықты. – Дождя много было, поэтому урожай был хороший.
• Егер олар келмесе, онда біз өзіміз барамыз. – Если они не придут, тогда мы сами пойдём.

Демеуліктер (Частицы)

Демеуліктер өзгермейді, түрленбейді, тіркескен сөздеріне қосымша мағына үстейді.

Частицы не изменяются, придают словам или предложениям различные значения.

Демеуліктер түрлері (Виды частиц)

Мысалдар (Примеры)

• Сен киноға бардың ба? – Ходил ли ты в кино?
• Ол айтты ғой. – Он ведь сказал.
• Сөзде ғана, істе жоқ. – Лишь на словах, но не на деле.